Veelgestelde vragen over de e-screener

Wat is de e-screener?

De e-screener is een computertest die de politie gebruikt om in te schatten of het verantwoord is om om u een verlof te geven om een vuurwapen voorhanden te hebben. De Jagersvereniging is van mening dat zo’n test niet met zekerheid kan zeggen of iemand wel of niet geschikt is om een jachtakte of wapenverlof te krijgen. In Finland is een dergelijke test enkele jaren geleden om die reden na anderhalf jaar alweer afgeschaft.

Waarom dan toch een e-screener?

De Tweede Kamer heeft in 2017 besloten dat de e-screener ingevoerd zou moeten worden. Daarbij wist men nog niet hoe deze er uit zou komen te zien. Minister Grapperhaus van Justitie & Veiligheid geeft nu aan dat hij het besluit van de Kamer moet uitvoeren. De Jagersvereniging vindt dat de Kamer dit besluit nooit had mogen nemen zonder precies te weten waarmee ze instemde. Ook vindt de Jagersvereniging dat de minister een eigen verantwoordelijkheid heeft om goed beleid te maken, waarbij hij zelf moet afwegen of deze e-screener wel een effectief en eerlijk middel is. Wij denken van niet.

Hoe ziet de e-screener er precies uit?

De e-screener is een test die bestaat uit 100 korte vragen waarop u met ja/nee, of eens/oneens kunt antwoorden. Deze 100 vragen moeten op de computer in 40 minuten tijd beantwoord worden. De eerste deelnemers aan de e-screener vertelden ons dat het gemakkelijke vragen zijn en dat ze ruim binnen de tijd klaar waren.

Bepaalt de e-screener of ik wel of niet een jachtakte krijg?

Nee. De minister van Veiligheid & Justitie antwoordde in augustus 2016 op vragen van de Tweede Kamer dat de uitkomst van de e-screener door de politie betrokken wordt bij haar oordeel over de geschiktheid van de aanvrager, net als bijvoorbeeld de informatie die van referenten is verkregen. De e-screener is ontwikkeld om te kunnen bepalen of de aanvrager op grond van persoonlijkheidskenmerken, persoonlijke omstandigheden of middelengebruik, een verhoogd risico op misbruik van wapens of munitie oplevert (Kamerstuk 34432-6). De e-screener levert dus informatie op basis waarvan de politie de afweging moet maken of u wel of geen jachtakte krijgt.

Wie moet de e-screener doen?

Alle mensen die voor de eerste keer een jachtakte aanvragen, moeten de e-screener invullen.

Wanneer moet ik de e-screener doen?

De politie stuurt u een brief waarin staat wanneer u de e-screener moet doen. Mensen die een eerste jachtakte of wapenverlof aanvragen zullen binnen vier weken na ontvangst van de brief de e-screener moeten doen.

Waar en op welke dag en tijd moet ik de e-screener doen?

In de brief die u van de politie krijgt staat het adres van de website waarop u zich moet aanmelden voor de e-screener. U kunt zelf kiezen op welke locatie, dag en tijdstip u de e-screener doet. Let daarbij op de voorgeschreven termijnen.

De test wordt afgenomen op locaties van het bedrijf Lamark. Deze onderneming heeft ruim 20 ‘testlocaties’ in heel Nederland, waar examens en andere testen voor uiteenlopende partijen worden afgenomen. Op de website www.Lamark.com ziet u waar de testlocaties van Lamark zijn en hoe ze er uit zien.

Wat kost de e-screener en hoe moet ik betalen?

Bij aanmelding voor de e-screener moet u digitaal betalen met iDeal of creditcard (MasterCard of VISA). U kunt ook door middel van een bankoverschrijving betalen, maar dan moet er minimaal twee weken zitten tussen de datum dat u de afspraak maakt en het uitvoeren van de e-screener. De e-screener kost € 54,45.

Kan ik de kosten van de e-screener ergens declareren?

Nog niet. Houd de nieuwsberichten van de Jagersvereniging in de gaten.

Ik heb nog een afspraak staan. Wat moet ik doen?

Wij gaan er van uit dat Lamark, het bureau dat de computertest afneemt, alle afspraken voor bestaande aktehouders heeft afgezegd en uw geld heeft teruggestort. Mocht u nog een afspraak hebben staan, dan blijft het advies om dit af te zeggen. Ook als u nu nog een uitnodiging krijgt, moet u Lamark laten weten dat u niet naar deze afsrpaak komt. Verwijs dan vooral naar het bericht op deze website en de brief van de minister.

Welk advies heeft de Jagersvereniging voor cursisten die net geslaagd zijn en hun eerste akte willen aanvragen? Moeten ze dit wel of niet doen?

Alle mensen die voor de eerste keer een akte aanvragen, moeten in de huidige situatie de e-screener doen. Er is wel voor hen sinds 29 oktober 2019 een en ander veranderd: de minister liet die dag via een brief weten dat de e-screener nu niet meer de enige beoordeling vormt. Er wordt daarnaast ook nog meer informatie over u ingewonnen op andere manieren. Daarna is het de korpschef die uiteindelijk het oordeel velt of u een akte krijgt.

Los daarvan zijn wij op basis van de informatie die we nu hebben nog steeds er van overtuigd dat de e-screener niet het juiste instrument is om iets te voorspellen over de geschiktheid van mensen voor het hebben van een wapen. Daarnaast is er nog veel onzekerheid over wat er met de gegevens gebeurt op het moment dat u een negatieve uitslag heeft. En bovendien is duidelijk dat bijvoorbeeld dyslectici of mensen die moeite hebben met de taal of met computers geen hulp krijgen bij de e-screener. Kortom: wij hebben zeer grote twijfels of het verstandig is om de e-screener nu in te vullen.

Wij realiseren ons ook dat er mensen zijn die deze twijfels voor lief nemen en nu al graag hun akte willen aanvragen. Die keuze is uiteraard een persoonlijke keuze.

Wij zijn heel benieuwd naar de ervaringen van mensen die een eerste akte aanvragen en een rood scherm krijgen. Wilt u ons alstublieft op de hoogte houden? Sowieso staan onze juristen ook deze mensen – als ze lid zijn – bij met de verdere behandeling.

Waarom blijft de e-screener voor eerste aanvragers bestaan terwijl duidelijk is dat de test niet goed is?

Op de test is inderdaad veel aan te merken. Ook was er veel aan te merken op de uitslag en de manier waarop er gehandeld werd bij een rood scherm. Namelijk dat de akte meteen geweigerd werd. Dat laatste is nu veranderd. Mensen verliezen niet meer direct het recht op een jachtakte als de test negatief is. Ook andere factoren worden nu meegenomen zoals een antecedentenonderzoek en een gesprek met de referenten die u heeft doorgegeven. Waarom het ministerie nu toch de e-screener blijft gebruiken, is ons niet bekend. Wij zijn voorstander van een uitgebreide screening bij nieuwe aanvragers, maar vinden de e-screener niet goed. Die moet wat ons betreft van tafel.

Waarom krijgt slechts een deel van de jagers zijn of haar wapens en akte terug en een ander deel niet?

De jagers bij wie de uitslag van de e-screener een rode eindscore gaf omdat zij te sociaal wenselijke antwoorden gegeven zouden hebben (te braaf), krijgen per ommegaande hun akte en wapens terug. Bovendien krijgen zij ook de gemaakte kosten voor het invullen van de e-screener terug.

Let op: de minister wil vooralsnog over 2 jaar alle bestaande aktehouders deze test laten doen. De aktehouders die nu hun wapens terugkrijgen (en legeskosten) zullen deze test dan ook weer moeten afleggen en de kosten hiervoor moeten betalen.

De jagers die op meerdere onderdelen van de test een eindscore rood hebben, krijgen hun akte en wapens nog niet terug. De Jagersvereniging zal haar leden ondersteunen bij de volgende stappen.

Overigens is de Jagersvereniging, samen met de KNSA en de VVJS (Verenigde Vakspecialisten Jacht en Schietsport) nog steeds van mening dat de e-screener niet deugdelijk is opgezet. Wij vinden dan ook dat de e-screener sowieso van tafel moet.

Ik heb de test al gedaan en kreeg als eindscore groen. Krijg ik nu mijn geld terug?

Nee, de minister heeft aangegeven dat een groene eindscore wordt opgeslagen. De minister is nog steeds voornemens om de e-screener over een aantal jaar weer in te voeren. Dan blijft de ‘groene’ uitslag geldend voor u.

Ik wil voor de eerste keer een akte aanvragen. Moet ik de e-screener invullen?

Ja, de e-screener blijft van kracht voor de mensen die voor het eerste een akte willen aanvragen. De Jagersvereniging, de KNSA en de VVJS vinden dat de e-screener – zoals die nu bestaat – voor iedereen afgeschaft moet worden. Daarom zullen wij ons kort geding tegen de staat voortzetten.

Ik wilde een akte aanvragen, had al een uitnodiging voor het invullen van de e-screener maar heb die op advies van de Jagersvereniging afgezegd of uitgesteld. Moet ik nu nog de e-screener invullen?

De minister geeft aan dat dat deze mensen zich alsnog kunnen melden voor het invullen van de e-screener. Zij moeten zelf een nieuwe afspraak maken en aangeven dat ze de vorige afspraak hebben afgezegd of laten verlopen op aanraden van de Jagersvereniging. Als u besluit om helemaal niet meer te gaan, wordt er ‘weigering’ als reden opgenomen. De minister geeft aan dat het gevolg hiervan is dat uw aanvraag voor een akte wordt afgewezen omdat u niet meewerkt aan de – tot nu toe – verplichte procedure.

Ik wil mijn eerste akte aanvragen en ga daarom de e-screener invullen. Stel dat ik een eindscore rood krijg, betekent dit dan automatisch dat ik geen akte krijg?

Nee. Dit betekent niet automatisch dat een akte geweigerd wordt. De minister geeft aan dat een eindscore rood een ‘voornemen tot weigering’ is. Dat betekent dat er – naast deze uitslag en de andere informatie die al over u bekend is (denk aan referentenonderzoek, justitiële documentatie – u de mogelijkheid krijgt om een gesprek te voeren waarbij u zelf uw visie kunt geven. Dit heet een zienswijzegesprek.

U kunt daar eventueel ook verklaringen van artsen, psychologen, etc. meenemen. De politieagent die uw aanvraag behandelt, besluit op basis van al deze informatie of hij wel of niet een akte verleent. Daarmee is het niet uitsluitend de computer meer die bepaalt of u wel of niet uw akte krijgt.

Krijgen de jagers die onterecht hun wapens en akte hebben moeten inleveren een schadevergoeding?

De Jagersvereniging heeft alle gedupeerde jagers aangeraden om de beroepsprocedure door te zetten, ook diegene die nu hun wapens en akte wel terug krijgen. Door die beroepsprocedure door te zetten, laten zij het ministerie weten dat de test niet klopt. Op basis van de uitspraken in de beroepsprocedures zouden nadere schadevergoedingsacties ingezet kunnen worden.

Heeft een eindscore rood op de e-screener gevolgen voor bijvoorbeeld het verkrijgen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG)?

De precieze gevolgen van een eindscore rood voor de e-screener zijn ons nog niet bekend. Dit zijn uiteraard wél vragen die de Jagersvereniging meeneemt in haar gesprekken met de minister. De minister heeft toegezegd met de Jagersvereniging, de KNSA en de VVJS in gesprek te gaan.

Wie komt er in aanmerking voor teruggave van de kosten van de e-screener?

De volgende categorieën komen in aanmerking voor teruggave van de kosten van de e-screener: a) personen die alleen rood scoorden op de categorie ‘sociaal wenselijk’, b) houders van een jachtakte of wapenverlof die voor de verlenging van hun akte al wel een afspraak bij Lamark hebben gemaakt en betaald hebben en die de komende twee jaar de test niet hoeven af te leggen, en c) houders van een jachtakte of wapenverlof die voor de verlenging van hun jachtakte een afspraak bij Lamark hebben gemaakt en betaald hebben, maar die daar niet zijn komen opdagen, en die de komende twee jaar de test niet hoeven af te leggen. Lamark regelt de terugbetalingen.

Hoe gaat de Jagersvereniging de gedupeerde jagers helpen hun akte en wapens terug te krijgen?

Gedupeerde jagers hebben in een persoonlijk bericht nadere informatie ontvangen over de te volgen strategie. We houden hen op de hoogte. We dringen daarnaast via beleidskanalen aan op spoedig overleg over de ontstane situatie, zoals toegezegd door de Minister van Justitie en Veiligheid. Via administratieve beroepsprocedures stellen we de rechtmatigheid van het instrument en de wijze waarop het is ingezet door de korpschef van politie uitvoerig ter discussie. Tegelijkertijd vragen we om een voorlopige voorziening bij de rechtbank, in een poging om ervoor te zorgen dat de gevolgen voor getroffen leden ongedaan worden gemaakt en ze op korte termijn weer kunnen jagen. De procedures in de praktijk zijn echter weerbarstig en gaan gepaard met bepaalde formele vereisten, waaraan eenieder is gebonden.

Gaat de Jagersvereniging verder met de rechtszaak tegen de staat?

Ja. Wij vinden dat de e-screener niet goed kan inschatten of iemand in staat is om verantwoord wapens te bezitten en/of te gebruiken. Wij willen dat de screening op een andere manier plaatsvindt. Minstens zo belangrijk vinden we dat een eventueel toetsingsinstrument op de juiste wijze wordt toegepast, zoals het in de wet is bedoeld: namelijk als hulpmiddel bij de beoordeling van de geschiktheid van een aanvrager en niet als allesbepalend. Daarom gaan wij verder met het kort geding.

De e-screener is nu alleen nog maar opgeschort. Betekent dat dat de e-screener alsnog terugkomt?

Opschorting betekent inderdaad dat de e-screener nog niet weg is. Maar gelet op de fundamentele methodische problemen die worden geschetst door onafhankelijke deskundigen lijkt ons de e-screener in de huidige vorm onhoudbaar. Wij blijven onverminderd kritisch op dit instrument. Wij zijn wel een voorstander van screening en daarom pleiten we voor een meerjarige digitale jachtakte. Die tijd die daarmee vrij komt bij de politie kan bijvoorbeeld ingezet worden door frequenter wapenbezitters thuis te controleren.

Het ministerie wil overleggen met de Jagersvereniging en de KNSA. Wat wil de Jagersvereniging hiermee bereiken?

Wij willen graag met het ministerie praten over screening van en controle op mensen met een wapenverlof. Wij willen bespreken waarom wij vinden dat de e-screener niet geschikt is en we willen ook kort stilstaan bij de manier waarop de afgelopen periode verlopen is. Dat was niet zoals toegezegd was door het ministerie. En dat is kwalijk, want het leidde uiteindelijk tot deze situatie. Wij zijn graag een gesprekspartner want we hebben veel kennis en spreken namens veel jagers (75%).

Ik ben lid van de Jagersvereniging en ik heb geen mail ontvangen. Hoe kan ik zorgen dat ik wel mail krijg?

Mail naar [email protected] en geef uw lidnummer of adres door en het e-mailadres waarop u de mail wilt ontvangen.

Waarom moeten de eerste aanvragers de e-screener pas invullen nadat zij de opleiding hebben afgerond en evt. investeringen hebben gedaan?

Het vereiste van afname van de e-screener is inderdaad nu gekoppeld aan de aanvraag van een jachtakte. Het is (nog) niet mogelijk om vrijwillig de e-screener te ondergaan zonder dat je een aanvraag doet. We kunnen dit wellicht bespreekbaar maken, maar zetten vooralsnog in op tenminste een wijziging van de (interpretatie van de) uitslag van de test.

Ook moet in een interne procedure wat ons betreft worden vastgelegd dat de politie de wettelijk voorgeschreven procedure weer volledig gaat volgen en geen dubieuze shortcut neemt. De Minister heeft wederom herhaald (in zijn brief van 29 oktober) dat de e-screener slechts een onderdeel is in het proces. We verzoeken hem in het kader van transparantie en rechtszekerheid een eventuele werkinstructie met betrekking tot dit onderwerp openbaar te maken.

De e-screener is opgeschort. Kan ik mijn geld terugkrijgen? En hoe zit het met gederfde inkomsten en reiskosten? Kan ik die ergens declareren?

We begrijpen deze vraag, maar op dit moment is onze eerste zorg en inzet voor de mensen wiens wapens en akte zijn ingenomen als gevolg van het ‘rode scherm’.

Verder is er nog geen beslissing genomen over de toekomst van de e-screener. Hier moet het Ministerie zich over uitspreken. Uiteraard gaan wij aandringen op een fatsoenlijke regeling die leidt tot een gelijke behandeling van alle jagers. Wij verwachten hierover op een later moment meer te kunnen zeggen. Tot die tijd adviseren wij u om alle brieven, facturen, mails etc. rondom de gemaakte afspraak en betaalde kosten te bewaren.

Hoe zit het met de verwerking van mijn persoonsgegevens? Kan ik de testuitslag inzien?

Op dit moment is het – voor zover wij weten – niet mogelijk om de uitslag van de test in te zien.

De Jagersvereniging is ook niet geïnformeerd over de maatregelen die zijn getroffen om de privacy van jagers te waarborgen. Wij eisen nu harde garanties omtrent de borging van de verwerking van persoonsgegevens. Ook vinden we dat de korpschef zich moet houden aan het recht op inzage dat iedere burger heeft, en des te klemmender is nu het gaat om informatie vanuit een psychologisch onderzoek met betrekking tot uw persoon.

We vragen ons af of de huidige procedure wel voldoet aan onder meer de Algemene verordening gegevensbescherming en zullen de betrokken partijen hierop kritisch bevragen.

Tot slot vinden we dat een beoordeling over de psychische gesteldheid niet mag leiden tot een kruisje achter uw naam terwijl niet kan worden uitgesloten dat dit gevolgen kan hebben op een heel ander vlak, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag of het doen van vrijwilligerswerk. Onjuiste maar belastende informatie moet geheel uit de systemen verwijderd worden. Negatieve testuitslagen van de e-screener die niet bevestigd worden door objectieve informatie horen daar wat ons betreft bij.

Wat zijn de verdere gevolgen van een negatieve uitslag? Kunnen we hem nooit meer over doen? Hoe lang is de uitslag van test geldig?

Op deze vragen hebben we momenteel helaas nog geen sluitend antwoord.

Ik woon in het buitenland en heb een Nederlandse jachtakte. Moet ik de e-screener invullen?

Dit is op dit moment nog onduidelijk. De Jagersvereniging heeft deze vraag voorgelegd aan het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Ik woon in het buitenland en wil een Nederlandse logeerakte aanvragen. Moet ik de e-screener invullen?

Nee. U hoeft de e-screener niet in te vullen.

Zijn mijn persoonsgegevens en andere privacy-gevoelige informatie voldoende beschermd?

We hebben het ministerie van Justitie & Veiligheid en de Nationale Politie gevraagd ons aan te tonen dat gewaarborgd is dat deze gegevens bij hen en bij Lamark goed beschermd zijn.

Wat moet ik doen als mijn jachtakte geweigerd wordt vanwege het resultaat van mijn e-screener?

Wanneer u lid bent van de Jagersvereniging en uw jachtakte wordt geweigerd met als reden de e-screener, verzoeken wij u contact op te nemen met de afdeling juridische zaken van de Jagersvereniging. Onze verenigingsjuristen zullen u bijstaan in eventuele beroepsprocedures en andere juridische stappen om uw jachtakte terug te krijgen. Zij zijn bereikbaar op 033 – 461 98 41 en via [email protected]

Wat moet een jager doen bij inname van de akte en wapens?

Het blijkt dat de politie in de verschillende regio’s verschillende procedures hanteert wanneer men de akte en de wapens komt innemen. Wij adviseren u te vragen om een ontvangstbewijs, waarop ten minste staat vermeld welke wapens (merk, kaliber, serienummer) en welke wapenverloven (jachtakte, WM4, etc. met vermelding van de verlofnummers) zijn ingenomen, op welke datum, door welke politiebeambte en voorzien van zijn/haar handtekening. Indien de politie een dergelijk document niet voorhanden heeft kunt u daarvoor ook een handgeschreven verklaring op een kopie van de bijlage van uw jachtakte vragen. Ook adviseren wij u van de ingenomen wapens de richtkijkers te verwijderen en deze niet mee te geven. Bovendien adviseren wij u van de ingenomen wapens foto’s te maken waaruit blijkt in welke conditie deze zijn ingenomen.

Let op: u doet geen afstand van de wapens en hoeft daarom ook geen ‘Afstandsverklaring’ te ondertekenen. Ook niet als de politie aangeeft dat u dat wel zou moeten doen.

Ik heb nog vragen over de e-screener die hier niet bij staan. Waar kan ik die stellen?

Vragen en opmerkingen kunt u gemakkelijk insturen via het Meldpunt klachten en ervaringen e-screener op onze website. U kunt op weekdagen ook bellen met het verenigingsbureau op 033 – 461 98 41

Ik heb de e-screener gedaan, wil de Jagersvereniging weten hoe dat gegaan is?

Ja graag! Wij zijn benieuwd naar uw ervaringen met het aanmelden voor de e-screener, de uitvoering van de test op de testlocaties, de inhoud van de e-screener en met de wijze waarop de politie met de resultaten is omgegaan. U kunt uw bevindingen gemakkelijk insturen via het formulier op onze website Meldpunt klachten en ervaringen e-screener. Wij zullen deze informatie gebruiken om de andere jagers nog beter te informeren en om belemmeringen in de uitvoering weg te nemen. Overigens blijven wij van mening dat de e-screener afgeschaft moet worden.